Yazar Rumuzu: umutlu2711
Eser Sıra Numarası: 20032023eser06
ÇELİŞSE DE “GERÇEK”
Fikirlerimiz ile çelişen bir gerçek bizim için ne kadar önemli olmalıdır? Bence bu sorunun cevabını ararken öncelikle sorulması gereken başka sorular vardır. Gerçek nedir? Gerçekler fikirlerle çelişebilecek şeyler midir? Gerçeklik ve doğruluk aynı şey midir? Veya gerçeklik reddedilebilir mi?
Gerçek, sözlük anlamı olarak “Yalan olmayan, doğru olan şey, hakikattir”. Fakat bence, sadece sözlük anlamından yola çıkarak gerçekliği ele alırsak bu sorunun cevabını hiçbbir zaman bulamayız. Çünkü hakikatle; yani doğruluğu reddedilemeyecek olan şeylerle fikirler çelişemez. Bu yüzden “gerçeğin” felsefedeki tanımının ve felsefecilerin gözünden ne olduğuna bakmak gerekir. Felsefede gerçek, “varlığın bir özelliğidir, varoluş tarzıdır” yani var olan her şey birer gerçektir. “Doğruluk ise bilginin nesnesine uygunluğudur”. Yani her doğru veya yanlış birer gerçektir fakat her gerçeklik bir “doğru” değildir. Gerçeklik her insana göre değişebilir; örneğin evrim teorisi, Big Bang Teorisi gibi yapılmış fakat doğruluğu kesin olmayan teorilerin hepsi birer gerçekliktir ve birçok insanı fikir ayrışmazlığına düşürür. Bu da demektir ki gerçekler fikirlerle zaman zaman çelişebilir veya reddedilebilir.
Gerçekliğin doğrulukla aynı şey olmadığını ve gerçeklerle fikirlerimizin çelişebildiğini söylemiştik. Peki, bu zaman zaman çeliştiğimiz gerçeklikler bizim için önemli olmalı mıdır? Yoksa bizim için mühim olan sadece kendi fikrimiz ve kendi gerçekliğimiz mi olmalıdır? Öncelikle bir fikrin bir gerçekle çelişebilmesi için o gerçeğin zaten en ince ayrıntısına kadar öğrenilmesi ve hakkında bilgi sahibi olunması gerekir. Yoksa fikirlerin “çelişmesi” gibi bir durum ortaya çıkamaz. Bir gerçekliği reddeden veya kabul eden iki kişinin de o gerçeklikle alakalı eşit derecede çok bilgisi olmalıdır ki reddeden kişi neden reddettiğini; kabul eden ise neden kabul ettiğini gerekçelendirebilsin ve diğer insanlara kendi fikirlerini en iyi şekilde sunabilsin. Bu yüzden kendi şahsi fikirlerimiz kadar çeliştiğimiz gerçekler de bizim için bir o kadar değerli olmalıdır. Bizim fikrimizin değerli olabilmesi için diğer fikirlere de ihtiyacımız vardır çünkü bir şeyin değeri onun diğerleriyle arasındaki farklılıklardan ortaya çıkar. Ayrıca, her fikir aynı olsaydı değer veya önem diye bir şey kalır mıydı? Bizim fikirlerimizi önemli kılabildikleri için diğer gerçekler bizim için önemli olmamalı mıdır?
Sonuç olarak, gerçeklik var olan hatta var olmayan her şeyin bir bütünüdür. Ayrıca bir gerçeğin fikirlerle çelişebilmesi demek değerli olmadığı anlamına gelmez, çünkü çelişen fikirler gerçeklikler doğrultusunda ortaya çıkmıştır; yani bir gerçeklik olmadan diğer fikirlerin doğma şansı da olmaz. Kendi fikirlerimizi gerçeklerden önemli görmek şuana kadar üretilmiş her fikre yapılan bir nevi saygısızlıktır. Her fikir birer gerçekliktir ve her fikrin kendi içinde -“doğruluğu” veya “yanlışlığı” kanıtlanmadıysa- bir değeri vardır ve herkes için de öyle olmalıdır/olabilir.